ΠΜΣ Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία και Ιστορία της Τέχνης

Χειμερινό εξάμηνο 

Θέμα: Ζητήματα ιστοριογραφίας και μεθοδολογίας του Νέου Ελληνισμού

Περίληψη: Το σεμινάριο έχει χαρακτήρα εισαγωγής των μεταπτυχιακών φοιτητριών/ών στο γνωστικό πεδίο της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού. Στόχος  του είναι, αφενός, να εξοικειώσει τις/τους φοιτήτριες/ές, με τις ιστοριογραφικές παραδόσεις και τα ρεύματα που συγκρότησαν το γνωστικό πεδίο της ιστορίας του Nέου Eλληνισμού κατά τον 20ό αιώνα και μέχρι τις μέρες μας, και αφετέρου να τις/τους κατατοπίσει για τα είδη των διαθέσιμων πηγών. Εκκινώντας από τα ιδρυτικά παραδείγματα, θα εξετάσουμε τα αποτυπώματα στο πεδίο της οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας και της ιστορίας των ιδεών, και θα εμβαθύνουμε στη σχετική θεματολογία και προβληματική. Αντικείμενο εξέτασης θα αποτελέσουν επίσης ιστοριογραφικές και δημόσιες συζητήσεις που κατά καιρούς αναπτύχθηκαν γύρω από το πεδίο, όπως για παράδειγμα η ταυτότητα του νέου ελληνισμού και ο χαρακτήρας της ελληνικής επανάστασης. Παράλληλα, θα επιχειρήσουμε μια πλοήγηση και χαρτογράφηση στις διαθέσιμες πηγές. Απώτερος στόχος του σεμιναρίου είναι να προετοιμάσει τις φοιτήτριες/ές προκειμένου να διατυπώσουν προτάσεις έρευνας και να εκπονήσουν ερευνητικές εργασίες στο γνωστικό πεδίο της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού. 

Ενδεικτική βιβλιογραφία  

Σπ. Ασδραχάς, Ελληνική κοινωνία και οικονομία, ιη΄-ιθ΄ αιώνες, Αθήνα: Ερμής 1988.

Aπ. Βακαλόπουλος, Ιστορία του νέου ελληνισμού, τ. 1-4, Αθήνα: Ηρόδοτος, 2005.

Κ. Θ. Δημαράς, Νεοελληνικός διαφωτισμός, Αθήνα: Ερμής 2009.

Φ. Ηλιού, Ιστορίες του ελληνικού βιβλίου, Ηράκλειο: ΠΕΚ 2006.

Ο. Κατσιαρδή κ.ά. (επιμ.), Έλλην, Ρωμηός, Γραικός: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες, Αθήνα: Ευρασία, 2018.

Ο. Κατσιαρδή-Β. Σειρηνίδου (επιμ.), Νεοελληνική ιστορία και οθωμανικές σπουδές. Μια απόπειρα χαρτογράφησης, Αθήνα: e-ιστορήματα, 2017

Π. Μ. Κιτρομηλίδης - Τρ. Σκλαβενίτης (επιμ.), Ιστοριογραφία της σύγχρονης και νεότερης Ελλάδας, 1833-2002, τ. 1-2, Αθήνα: ΕΙΕ, 2004.

Β. Κρεμμυδάς, Συγκυρία και εμπόριο στην προεπαναστατική Πελοπόννησο, 1793-1821, Αθήνα: Θεμέλιο, 1980.

Ν. Πανταζόπουλος, Εκκλησία και δίκαιον εις την χερσόνησον του Αίμου επί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1960-1963.

Μ. Σακελλαρίου, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν (1715-1821), Αθήνα: Ηρόδοτος 2012.

Ν. Σβορώνος, Το εμπόριο της Θεσσαλονίκης τον 18^ο αιώνα, Αθήνα: Θεμέλιο, 1996.

Ν. Σβορώνος, Το ελληνικό έθνος: Γένεση και διαμόρφωση του νέου ελληνισμού, Αθήνα: Πόλις, 2004.

Χειμερινό εξάμηνο  

Θέμα: Διακυβέρνηση και διοίκηση των βενετικών αποικιών στον ελληνικό χώρο

Περίληψη: Στόχος του σεμιναρίου είναι η διερεύνηση της οργάνωσης της διοίκησης των υπό βενετική κυριαρχία περιοχών του ελληνικού χώρου από τον 13ο έως τον 18ο αιώνα ως ενός από τους κεντρικούς άξονες γύρω από τον οποίο οργανώνεται η διακυβέρνηση των αποικιών. Θα εξεταστούν οι δομές της διοίκησης, οι μετασχηματισμοί της στο πέρασμα των αιώνων, οι διαφοροποιήσεις της ανάλογα με την περιοχή, τη στρατιωτική και την πολιτική συγκυρία. Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση στην ιεραρχία των διοικητικών αξιωματούχων και του ρόλους άλλοτε ως διαμεσολαβητών μεταξύ των υπηκόων και της βενετικής κυβέρνησης  αλλά και άλλοτε ως απλών συντονιστών των βενετικών υποθέσεων. Οι θεματικές θα εξεταστούν μέσα από τη βιβλιογραφία και τη μελέτη αρχειακών μαρτυριών.

Ενδεικτική βιβλιογραφία 

Arbel Β., “Venice’s Maritime Empire in the Early Modern Period”, A Companion to Venetian History, 1400-1797, επιμ. E. R. Dursteler, Leiden – Boston 2013, σ. 125-253.

Karapidakis N., Civis fidelis: L’avènement et l’affirmation de la citoyenneté corfiote (XVIème-XVIIème siècles), Francfurt am Main 1992.

Koumanoudi Marina, How a Colony Should Be Governed: The Commission of Doge Pasquale Malipiero to Leone Duodo as Duke of Crete (1459), Institute of Historical Research - Section of Byzantine Research, National Hellenic Research Foundation / Series: Digital publications, no. 10 / Athens 2020, e-book (pdf) 

Λαμπρινός Κ. Ε., Κοινωνία και διοίκηση στο βενετοκρατούμενο Ρέθυμνο: Το ανώτερο κοινωνικό στρώμα των ευγενών (1571-1646), αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Κέρκυρα 1999. 

Μαλτέζου Χρύσα (επιμ.), Όψεις της ιστορίας του βενετοκρατούμενου Ελληνισμού. Αρχειακά τεκμήρια, Αθήνα 1993.

—, (επιμ.), Βενετοκρατούμενη Ελλάδα. Προσεγγίζοντας την ιστορία της, επιμέλεια κειμένων Δέσποινα Βλάσση - Αγγελική Τζαβάρα, τ. 1-2, Αθήνα - Βενετία 2010.

—, Η Εντολή του Δόγης της Βενετίας προς τον ρέκτορα Χανίων, 1589, Βενετία 2002

Ο'Connell, Men of Empire. Power and negotiation in Venice’s maritime state, Baltimore: The Johns Hopkins University Press 2009

Παπαδάκη Ασπασία, «Η εντολή της βενετικής ηγεσίας στον γενικό προνοητή Κρήτης Lorenzo Da Mulla(1569)», Ministerium Historiae. Τιμή στον π. Μάρκο Φώσκολο, επιμέλεια Κ.Α. Δανούσης – Κ.Γ. Τσικνάκης, Τήνος 2017, 437-453.

Παπαδία-Λάλα Αναστασία, Ο θεσμός των αστικών κοινοτήτων στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο της βενετοκρατίας (13ος-18ος αι.). Μια συνθετική προσέγγιση, Βενετία 2008².

Rizzi Alessandra, Rules, Norms, and Instructions for the Venetian rettori in the Subject Dominions: Between Central Authority and Local Communities (Thirteenth to Fifteenth Centuries), The Officer and the People: Accountability and Authority in Pre-Modern Europe, Oxford, German Historical Institute London, Oxford University Press 2021, pp. 99-131

Thiriet F., La Romanie Vénitienne au Moyen Age. Le développement et l’exploitation du domaine colonial vénitien (XIIe-XVe siècles), Paris 1975².

Χειμερινό εξάμηνο  

Θέμα: Οθωμανικά τεκμήρια για την Ελληνική Επανάσταση

Περίληψη: Μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι γνώσεις μας για την Ελληνική Επανάσταση βασίζονταν κυρίως σε πηγές προερχόμενες είτε από το περιβάλλον των επαναστατημένων, είτε σε πρωτογενές υλικό προερχόμενο από την πλευρά των δυτικοευρωπαίων και λιγότερο των Ρώσων. Αν και σημαντικότατες εργασίες είδαν το φως ήδη από τον 19ο και κατά τον 20ό αιώνα, η άποψη του ενός εκ των εμπολέμων, των Οθωμανών δηλαδή, δεν είχε γίνει γνωστή παρά κυρίως μέσα από τα κείμενα των αντιπάλων τους ή ξένων. Ωστόσο, κατά την τελευταία δεκαετία ιδίως, δημοσιεύθηκαν έγκυρες επιστημονικές εργασίες που βασίζονται σε -ή κυρίως σε- οθωμανικές πηγές. Η εξέταση των παραπάνω πηγών -και στη συνέχεια η αντιπαραβολή τους με ελληνικές και άλλες- φωτίζει πολλές πλευρές της Ελληνικής Επανάστασης από την οθωμανική πλευρά. Όπως, για παράδειγμα, ποιά ήταν -κατά την οθωμανική Διοίκηση- η συλλογική ταυτότητα αυτών που επαναστάτησαν, ποιές ομάδες προκάλεσαν την Επανάσταση, ποιός ο ρόλος των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, τί μέτρα στρατιωτικά και πολιτικά έλαβε η κεντρική οθωμανική Διοίκηση για την καταστολή της και τι δυσκολίες στρατιωτικές και οικονομικές αντιμετώπισε, πώς αντιμετωπίσθηκαν από την οθωμανική ηγεσία, με αφορμή την Επανάσταση, ο ορθόδοξος εκκλησιαστικός θεσμός και  οι ισχυρές ελληνορθοδόξες ελίτ της Κωνσταντινούπολης και της επαρχίας, ποιές οι σχέσεις κατά την επαναστατική περίοδο ανάμεσα στην κεντρική οθωμανική Διοίκηση και στις τοπικές εξουσίες που στελέχωναν τόσο μουσουλμάνοι, όσο και Ελληνορθόδοξοι. Σημαντικό επίσης ζήτημα είναι σε ποιό βαθμό οι οθωμανικές απόψεις για τα παραπάνω εξελίχθηκαν κατά την διάρκεια της επαναστατικής περιόδου και σε ποιούς παράγοντες οφείλεται αυτή η εξέλιξη. Ένα επίσης ακόμη σημαντικό ζήτημα αφορά στις συνέπειες που είχε η Επανάσταση για την ίδια την οθωμανική Διοίκηση και την οθωμανική κοινωνία.

Ενδεικτική βιβλιογραφία  

(Ο κατάλογος ακολουθεί το λατινικό αλφάβητο/The list follows the latin alphabet. Δεν περιλαμβάνονται οι πρωτογενείς πηγές/Primary sources are not included)

Ilıcak, Hüseyin Şükrü, “Η άλλη όχθη: Η οθωμανική πολιτική φιλοσοφία και η αντίδραση στην ελληνική «αταξία», στο Βερέμης, Θάνος (επιμ.), 1821: η γέννηση ενός έθνους, τ. Ε’: Ιδεολογικά ρεύματα: Έλληνες-Οθωμανοί, Αθήνα, Εκδόσεις ΣΚΑΙ, 2009, σσ. 62-142. 

Karabıçak, Yusuf Ziya, “Ottoman Attempts to define the Rebels during the Greek War of Independence”, Studia Islamica, 114/3 (2020), σσ. 316-354.

Karabıçak, Yusuf Ziya, “Making Sense of an Execution: Patriarch Gregory V between the Sublime Porte and the Patriarchate”, Byzantine and Modern Greek Studies, 47 (2023), σσ. 87-102.

Κολοβός, Ηλίας - Σχαριάτ-Παναχί, Μοχάμαντ - Ilıcak, Şükrü H., Η οργή του Σουλτάνου. Αυτόγραφα διατάγματα του Μαχμούτ Β’ το 1821, Αθήνα 2021.

Κονόρτας, Παρασκευάς, «Η Ελληνική Επανάσταση μέσα από τις οθωμανικές πηγές», στο Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος-Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (εκδ.), Επανασύσταση ’21, Αθήνα, 2021, σσ. 564-571.

Laiou, Sophia, “Entre les insurgés reaya et les indisciplinés ayan: la Révolution grecque et la réaction de l’Etat ottoman”, στο Hadjianastasis, Marios (επιμ.), Frontiers of the Ottoman Imagination. Studies inHonour of Rhoads Murphey, Λάϊντεν-Βοστώνη 2015, σσ. 213 - 228. 

Λαϊου Σοφία-Σαρηγιάννης Μαρίνος, Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση. Από τονΓιουσούφ Μπέη στον Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά, Αθήνα 2019.

Loukos, Christos, “Some Suggestions for a bolder Incorporation of Studies of the Greek Revolution of 1821 into their Ottoman Context, στο Anastassopoulos Antonis.-Kolovos, Elias (επιμ.), Ottoman Rule and the Balkans, 1750-1850: Conflict, Transformation, Adaptation. Proceedings of an International Conference held in Rethymno, Greece, 13-14 December 2003, Ρέθυμνο 2007, σσ. 195-204.

Μοίρας, Λεωνίδας, Η Ελληνική Επανάσταση μέσα από τα μάτια των Οθωμανών, Αθήνα 2020. 

Μοίρας, Λεωνίδας, Οι οθωμανικές προσλήψεις της Σερβικής και της Ελληνικής Επανάστασης: μια απόπειρα τυπολογίας», Μνήμων 38 (2021), σσ. 57-76.

Χειμερινό εξάμηνο

Θέμα: Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1914-1991: κρίσεις και διλήμματα

Περίληψη: Το μάθημα αναδεικνύει τα διλήμματα εξωτερικής πολιτικής που αντιμετώπισαν οι ελληνικές κυβερνήσεις από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Στις θεματικές του σεμιναρίου περιλαμβάνονται ο Εθνικός Διχασμός και η είσοδος της Ελλάδας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η απόφαση για τη μικρασιατική εκστρατεία, η συμμετοχή στο Βαλκανικό Σύμφωνο, ο διπλωματικός προσανατολισμός της Ελλάδας κατά τις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το Κυπριακό ζήτημα, η ένταξη στο αμυντικό σύστημα της Δύσης κατά την πρώιμη ψυχροπολεμική εποχή, η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, η διαχείριση των ελληνοτουρκικών κρίσεων και το Μακεδονικό ζήτημα. Στο πλαίσιο του μαθήματος, οι φοιτητές θα πρέπει να παρουσιάσουν τις σχετικές συζητήσεις στην ιστοριογραφία -ελληνική και διεθνή- και να διενεργήσουν έρευνα σε πρωτογενές αρχειακό υλικό (κρατικά αρχεία, προσωπικά αρχεία, Τύπος κλπ.).

Ενδεικτική βιβλιογραφία

D. Chourchoulis, The Southern Flank of NATO, 1951-1959. Military Strategy or Political Stabilisation, Lanham, MD 2014.

E. Hatzivassiliou, Greece and the Cold War. Frontline State, 1952-1967, London and New York 2006.

E. Karamouzi, Greece, the EEC and the Cold War, 1974-1979, London 2014.

A. Klapsis, C. Arvanitopoulos, E. Hatzivassiliou and E. Pedaliu (eds.), Revisiting the Greek Colonels. A Case Study of Southern European Dictatorships – the International Dimension, Abingdon 2020.

J. Koliopoulos, Greece and the British Connection, 1935-1941, New York 1977.

Μ. Κούμας, Η ελληνική εξωτερική πολιτική και το ζήτημα της ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, 1933-1936, Αθήνα 2010.

Λ. Κουρκουβέλας, Η Ελλάδα και το ζήτημα των πυρηνικών όπλων, 1957-1963, Αθήνα 2011.

Γ. Λεονταρίτης, Η Ελλάδα στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, 1917-1918, Αθήνα 2000.

Γ. Μαυρογορδάτος, 1915. Ο Εθνικός Διχασμός, Αθήνα 2015.

Κ. Μπότσιου και Γ. Σακκάς (επιμ.), Η Ελλάδα, η Δύση και η Μεσόγειος, 1945-62. Νέες ερευνητικές προσεγγίσεις, Θεσσαλονίκη 2015.

Σ. Πλουμίδης, Τα μυστήρια της Αιγηΐδος. Το μικρασιατικό ζήτημα στην ελληνική πολιτική (1891-1922), Αθήνα 2016.

Σ. Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας. Ο Βενιζέλος, ο αντιβενιζελισμός και η Μικρά Ασία, Αθήνα 2015.

Κ. Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 2 τόμοι, Αθήνα 2002.

Γ. Στεφανίδης, Από τον Εμφύλιο στον Ψυχρό Πόλεμο. Η Ελλάδα και ο συμμαχικός παράγοντας, 1949-1952, Αθήνα 1999.

Α. Συρίγος, Ελληνοτουρκικές σχέσεις, Αθήνα 2015.

Εαρινό εξάμηνο 

Θέμα: Μέσα από τις στάχτες: η Ελλάδα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Περίληψη: Η ελληνική μεταπολεμική ιστορία αντιμετωπίζεται, σε ένα σημαντικό τμήμα της σχετικής βιβλιογραφίας, είτε ως μια επίπτωση του εμφυλίου πολέμου είτε ως ο προθάλαμος της 21ης Απριλίου 1967. Χωρίς να αμφισβητεί τη σημασία των δυο αυτών μειζόνων τομών, το σεμινάριο αποσκοπεί στη μελέτη των μεταπολεμικών χρόνων ως μιας περιόδου σημαντικών πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών μετασχηματισμών. Επρόκειτο για μια μακρά διαδικασία αλλαγών με διαφορετικούς ρυθμούς, οι οποίες συντελέστηκαν σε μια χώρα καθημαγμένη από μια πολεμική δεκαετία, σε ένα περιβάλλον έντονης πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης και σε ένα διεθνές πλαίσιο προσδιορισμένο από τον Ψυχρό Πόλεμο και τις στρατηγικές της ευρωπαϊκής ανασυγκρότησης. Οι κεντρικές θεματικές του σεμιναρίου θα αφορούν:

1. Tην ένταξη και μελέτη της ελληνικής περίπτωσης στο νέο διεθνές πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου,
2. Τη διαδικασία της ανασυγκρότησης της χώρας σε ποικίλα επίπεδα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής  ζωής, 
3. Το ζήτημα του κρατικού αυταρχισμού σε συνδυασμό με το αίτημα του εκσυγχρονισμού/εξευρωπαϊσμού της χώρας, καθώς και τις αντιφάσεις στις στρατηγικές και τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο του,
4. Την ανάδειξη διαφορετικών συλλογικών υποκειμένων σε συσχέτιση αφενός με τα πολιτικά διακυβεύματα της εποχής, αφετέρου με τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες για κοινωνικές, θεσμικές και πολιτικές αλλαγές,
5. Τη συγκρότηση της συλλογικής μνήμης αλλά και των διακριτών μνημονικών κοινοτήτων σε σχέση με τις συγκαιρινές πολιτικές ταυτότητες και ιδιαίτερα με σημείο αναφοράς τη δεκαετία του 1940.

Στόχος του σεμιναρίου είναι να αναδείξει συνέχειες, αλλαγές και τομές στο εσωτερικό της υπό μελέτη περιόδου, αναζητώντας σχέσεις και διαδικασίες που άλλοτε ανάγονται στην προπολεμική άλλοτε στη μετεμφυλιακή περίοδο. Στο σεμινάριο θα δοθεί έμφαση και στις πηγές της εποχής. Επομένως, η εξέταση των ζητημάτων θα γίνει μέσα από τη συνδυασμένη ανάλυση πρωτογενών πηγών και δευτερογενούς βιβλιογραφίας, με έμφαση σε τεκμήρια και ερωτήματα που μας επιτρέπουν να ανιχνεύσουμε την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της εποχής.

Ενδεκτική βιβλιογραφία

Close, David, Η Ελλάδα 1945-2004. Πολιτική, κοινωνία, οικονομία, μετ. Γιώργος Μερτίκας, Θύραθεν, Αθήνα 2007.

Mazower, Mark (επιμ.), Μετά τον Πόλεμο. Η ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα, 1943-1960, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2003.

Van Steen, Gonda, Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα. Υιοθεσίες στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου,μετάφραση: Αριάδνη Λουκάκου, Ποταμός, Αθήνα 2021.

Αβδελά, Έφη, Δια λόγους τιμής. Βία, συναισθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, Νεφέλη, Αθήνα 2002.

Αβδελά, Έφη, «Νέοι εν κινδύνω». Επιτήρηση, αναμόρφωση και δικαιοσύνη ανηλίκων μετά τον πόλεμο, Πόλις, Αθήνα 2013.

Αλιβιζάτος, Νίκος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Θεμέλιο, Αθήνα ³1995.

Βεντούρα, Λίνα, Έλληνες μετανάστες στο Βέλγιο, Νεφέλη, Αθήνα 1999.

Γιανουλόπουλος, Γιάνης, Ο μεταπολεμικός κόσμος. Ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία (1945-1963),Παπαζήσης, Αθήνα 2001. 

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΣΤ΄: Σύγχρονος ελληνισμός από το 1941 έως το τέλος του αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2000

Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Έκδοση Ελληνικά Γράμματα & Τα Νέα, τ.9: Νικητές και ηττημένοι 1949-1974. Νέοι ελληνικοί προσανατολισμοί: ανασυγκρότηση και ανάπτυξη.

Καραμανωλάκης, Βαγγέλης, Ανεπιθύμητο παρελθόν. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων στον 20ό αι. και η καταστροφή τους, Θεμέλιο, Αθήνα 2019.

Καραμανωλάκης, Βαγγέλης, Εύη Ολυμπίτου, Ιωάννα Παπαθανασίου (επιμ.), Η ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα. Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις, Θεμέλιο, Αθήνα 2010.

Κουσουρής, Δημήτρης, Δίκες δοσιλόγων 1944-1949. Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη, Πόλις, Αθήνα 2014.

Λαμπίρη-Δημάκη, Ιωάννα (επιμ.), Κοινωνικές Επιστήμες και Πρωτοπορία στην Ελλάδα, 1950-1967, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και Gutenberg, Αθήνα 2003.

Λαμπροπούλου, Δήμητρα, Οικοδόμοι. Οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009.

Νικολακόπουλος, Ηλίας, Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές, 1946-1967, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2001.

Παναγιωτόπουλος, Βασίλης (διεύθ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τόμος 9 Νικητές και ηττημένοι 1949-1974. Νέοι ελληνικοί προσανατολισμοί: ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, Ελληνικά Γράμματα & Τα Νέα, Αθήνα 2003.

Παπαδημητρίου, Δέσποινα, Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων. Η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα 1922-1967, Σαββάλας, Αθήνα 2006.

Παπαταξιάρχης, Ευθύμιος, Θεόδωρος Παραδέλλης (επιμ.), Ανθρωπολογία και παρελθόν. Συμβολές στην Κοινωνική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1993.

Ρήγος, Άλκης,  Σεραφείμ Σεφεριάδης,  Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η «σύντομη» δεκαετία του ’60. Θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008.

Ριζάς, Σωτήρης, Η ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Κοινοβουλευτισμός και δικτατορία, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008.

Σταθάκης, Γιώργος, Το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ. Η ιστορία της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2004.

Τσέκου, Κατερίνα, Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Ευρώπη 1945-1989, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013.

Χατζηβασιλείου, Ευάνθης, Στα σύνορα των κόσμων. Η Ελλάδα και ο Ψυχρός Πόλεμος, 1952-1967, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2009.

Χατζηιωσήφ, Χρήστος (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, τ. Δ1-Δ2, Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2009.

Εαρινό εξάμηνο 

Θέμα: Πολιτική κρίση, δικτατορία, μεταπολίτευση: η εξέλιξη των πολιτικών δυνάμεων, 1961-1981.

Περίληψη: Το μάθημα θα ασχοληθεί με την εξέλιξη των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Κατά το διάστημα αυτό, σημειώθηκαν η πολιτική κρίση της δεκαετίας του 1960, η επιβολή της δικτατορίας, η Μεταπολίτευση και η εδραίωση του νέου δημοκρατικού καθεστώτος. Θα αναλυθούν η άνοδος και η πτώση μείζονων πολιτικών δυνάμεων (ΕΡΕ, ΕΚ, ΝΔ, ΕΔΗΚ, ΠΑΣΟΚ) και θα αναζητηθούν οι ευρύτερες ροπές της ελληνικής πολιτικής ιστορίας, σε μια περίοδο μετάβασης από την πρώτη στην όψιμη μεταπολεμική εποχή.

Ενδεικτική βιβλιογραφία 

Αλιβιζάτος, Ν., Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία, 1800-2010, Αθήνα 2011.

Βασιλάκης, Μ. (επιμ.), Από τον ανένδοτο στη δικτατορία, Αθήνα 2009.

Βούλγαρης, Γ., Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, 1974-1990, Αθήνα 2002.

Καζάκος, Π., Ανάμεσα σε κράτος και αγορά: οικονομία και οικονομική πολιτική στη μεταπολεμική Ελλάδα, 1944-2000, Αθήνα 2001.

Καραμανωλάκης, Β. (επιμ.), Η στρατιωτική δικτατορία, 1967-1974, Αθήνα 2010

Μανιτάκης, Α., Η συνταγματική συγκυρία της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας (1976-1997), Θεσσαλονίκη 2021.

Ποιμενίδου, Α.-Δ., «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οι μεγάλες επιλογές και η επίκληση του πολιτιστικού επιχειρήματος: ο Κ. Τσάτσος και το ζήτημα της Ευρώπης, 1975-1980», στο στο Νίκος Μαραντζίδης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η Ελλάδα και ο Ψυχρός Πόλεμος: επεκτείνοντας τις ερμηνείες, Θεσσαλονίκη 2018, σσ. 303-314.

Ρήγος, Ά., Σ. Σεφεριάδης, Ε. Χατζηβασιλείου (επιμ.), Η «σύντομη» δεκαετία του ’60: θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Αθήνα 2008.

Ριζάς, Σ., Η ελληνική πολιτική μετά τον εμφύλιο πόλεμο: κοινοβουλευτισμός και δικτατορία, Αθήνα 2008.

Σβολόπουλος, Κ. (γεν. επιμ.), Κωνσταντίνος Καραμανλής: Αρχείο, γεγονότα και κείμενα, τόμοι 12, Αθήνα 1992-97.

Σπουρδαλάκης, Μ., ΠΑΣΟΚ: δομή, εσωκομματικές κρίσεις και συγκέντρωση εξουσίας, Αθήνα 1988.

Χατζηβασιλείου, Ε., Ελληνικός φιλελευθερισμός: το ριζοσπαστικό ρεύμα, 1932-1979, Αθήνα 2010.

«Η σύσταση και εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, 1974-1981», στον ΙΣτ΄ τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα 2000, σσ. 294-317.

Klarevas, L., «Were the Eagle and the Phoenix Birds of a Feather? The United States and the Greek Coup of 1967», Diplomatic History, 30 (2006), σσ. 471-508.

Mazower, Mark, «Policing the Anti-Communist State in Greece, 1922-1974», στο Mazower (επιμ.), ThePolicing of Politics in the Twentieth Century: Historical Perspectives, Oxford 1997, σσ. 129-150.