Χειμερινό εξάμηνο
Θέμα: Φλωρεντινή τέχνη: στροφή προς τη φύση και επιστροφή στην αρχαιότητα, 1400-1500
Περίληψη: Το σεμινάριο επιδιώκει να αναδείξει την επιρροή αρχαίων εικαστικών πηγών καθώς και της εκ του φυσικού μελέτης στην τέχνη της πρώιμης Αναγέννησης. Διερευνάται πώς το μονοπάτι προς ένα «φωτεινότερο μέλλον» στρώθηκε με ιδέες του παρελθόντος. Τα διασωθέντα αποτυπώματα τις κλασικής αρχαιότητας, εικαστικά και γραπτά, έγιναν καθοριστικές πηγές για έργα αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και ζωγραφικής. Οι καλλιτέχνες της Φλωρεντίας (Brunelleschi, Ghiberti, Donatello, Filippino Lippi, Michelangelo και πολλοί άλλοι) μελετούσαν τα αρχαία κατάλοιπα που έμεναν ακόμα ορατά για αιώνες, ενώ οι ουμανιστές και οι εύποροι παραγγελιοδότες συγκέντρωναν σημαντικές συλλογές αρχαιοτήτων. Παράλληλα το αίτημα για περισσότερο νατουραλιστική απόδοση του κόσμου από τους ίδιους καλλιτέχνες τους ωθούσε να μιμούνται τη φύση και τις δημιουργικές της διαδικασίες. Σχολιάζεται η συζήτηση γύρω από τη σχέση φύσης και τέχνης, καθώς και οι έννοιες natura naturata και natura naturans.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Aymonino, Adriano, Anne Varick Lauder, Drawn from the Antique: Artists and the Classical Ideal, Λονδίνο, Sir John Soane’s Museum 2015.
Baxandall, Michael, Painting and Experience in Fifteenth Century Italy: A Primer in the Social History of Pictorial Style, Οξφόρδη, Oxford University Press 1988.
Bober, Phyllis Pray, Ruth Rubinstein, Susan Woodford, Renaissance Artists and Antique Sculpture: A Handbook of Sources, Λονδίνο, Harvey Miller Publishers 2010.
Bomford, David (επιμ.), Art in the Making: Underdrawings in Renaissance Paintings, Λονδίνο, National Gallery Publications 2002.
Bomford, David, Jill Dunkerton, Dillian Gordon, Ashok Roy, Art in the Making: Italian Painting before 1400. Λονδίνο, National Gallery Publications, 1989.
Burke, Peter, The Italian Renaissance: Culture and Society in Italy. Cambridge, Polity Press, 1999.
Nethersole, Scott 2019, Art of Renaissance Florence: A City and Its Legacy, Λονδίνο, Laurence King Publishing 2019.
Randolph, Andrian, Engaging Symbols: Gender, Politics, and Public Art in Fifteenth-Century Florence. New Haven and Yale Yale University Press 2002.
Rubin, Patricia Lee, Images and Identity in Fifteenth Century Florence. New Haven: New Haven and Yale, Yale University Press 2000.
Rubin, Patricia Lee , Alison Wright, Renaissance Florence: The Art of the 1470s, Λονδίνο, National Gallery 1999.
Χειμερινό εξάμηνο
Θέμα: Δημόσια μνημεία στη μεσοπολεμική Ελλάδα
Περίληψη: Εξετάζονται γλυπτά μνημεία (ηρώα, προτομές, ανδριάντες) που έχουν ανιδρυθεί σε δημόσιους χώρους ανά τη μεσοπολεμική Ελλάδα. Παρουσιάζονται επίσης η σχετική νομοθεσία, οι τελετές των αποκαλυπτηρίων τους και τα προβλήματα συντήρησής τους.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Κωτίδης, Αντώνης, Μοντερνισμός και “Παράδοση” στην ελληνική τέχνη του μεσοπολέμου, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 1993.
Λυδάκης, Στέλιος, Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία – Τυπολογία, Αθήνα, Μέλισσα, 2011.
Μιχαηλίδου, Μαίρη, Μνημεία – Ηρώα – Ανδριάντες. Μελέτη για την υπαγωγή τους σε ενιαίο φορέα, Αθήνα, Άποψη, 1989.
Μπόλης, Γιάννης, Δημήτρης Παυλόπουλος (επιμ.), Το Εργαστήριο του Γλύπτη, Αθήνα, Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης – MOMus, 2022.
Παυλόπουλος, Δημήτρης, Από τον Ιερό Λόχο στον Κωνσταντίνο ΙΒ΄. Νεότερα Αθηναϊκά Γλυπτά, Αθήνα, Gutenberg, 2020.
Χρήστου, Χρύσανθος, Μυρτώ Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, Νεοελληνική Γλυπτική, 1800-1940, Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, 1982.
Εαρινό εξάμηνο
Θέμα: Τέχνη και ιστορία: αναπαραστάσεις της ιστορίας στην τέχνη του 20ού και του 21ου αιώνα Ι
Περίληψη: Τι ιστορίες αφηγούνται τα έργα τέχνης; Το έργο τέχνης, το μουσείο, το μνημείο, η έκθεση, ο καλλιτέχνης –όλες έννοιες ιστορικά προσδιορισμένες– ποιου την ιστορία παρουσιάζουν; Πώς αποτύπωσαν οι εικαστικοί καλλιτέχνες τις εμπειρίες βίας και καταστροφής που προκάλεσαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του «σύντομου» 20ού αιώνα; Πώς πραγματεύονται οι σύγχρονοι καλλιτέχνες τα ιστορικά γεγονότα, τις «σιωπές» της ιστορίας, το «ευαίσθητο», το επίμαχο και το τραυματικό ιστορικό παρελθόν; Πώς διασταυρώνεται η σύγχρονη τέχνη με τη μνήμη, το αρχείο, την προφορική ιστορία και την ιστορική έρευνα, και γιατί σύγχρονοι καλλιτέχνες λειτουργούν, συχνά, ως ερασιτέχνες ιστορικοί, με στόχο εναλλακτικές αφηγήσεις του παρελθόντος; Το μάθημα διερευνά τους τρόπους με τους οποίους ιστορικά γεγονότα και μνημονικά αφηγήματα γίνονται θέμα, ερμηνεύονται και εξετάζονται κριτικά στην τέχνη του 20ού και του 21ου αιώνα, αλλά και πώς οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις της ιστορίας και της μνήμης επηρεάζουν την αντίληψή μας για το ιστορικό παρελθόν. Εξετάζοντας ένα ευρύ φάσμα έργων –από τη ζωγραφική και τη γλυπτική έως τα ψηφιακά μέσα και την περφόρμανς– και μελετώντας τη σχετική βιβλιογραφία, παρακολουθούμε τις μετατοπίσεις από τη συμβατική ιστορική ζωγραφική στη λεγόμενη «αρχειακή» και την «ιστοριογραφική στροφή» στη σύγχρονη τέχνη.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bennett, Jill, Empathic Vision: Affect, Trauma and Contemporary Art, Stanford, Stanford University Press 2005.
Bourke, Joanna (επιμ.), War and Art: A Visual History of Modern Conflict, London, Reaction Books 2017.
Callahan, Sara, Art + Archive: Understanding the archival turn in contemporary art, Manchester, Manchester University Press 2022.
Desai, Dipti, Jessica Hamlin Rachel Mattson, History as Art, Art as History. Contemporary Art and Social Studies Education, New York, Routledge 2010.
Didi-Huberman, Georges, The Eye of History: When Images Take Positions, Cambridge/MA, MIT Press 2018.
Farr, Ian (επιμ.), Memory. Documents of Contemporary Art, London & Cambridge/MA, Whitechapel Gallery & MIT Press 2012.
Gibbons, Joan, Contemporary Art and Memory. Images of Recollection and Remembrance, London & New York, I.B. Tauris 2007.
Kernbauer, Eva, Art, History, and Anachronic Interventions Since 1990, London & New York, Routledge 2021.
Salber, Mark Phillips, Jordan Bear, (επιμ.) What Was History Painting and What Is It Now? Montreal/Kingston/London/Chicago, McGill-Queen's University Press 2019.
Saltzman, Lisa, Making Memory Matter: Strategies of Remembrance in Contemporary Art, Chicago, University of Chicago Press 2006.
